زعفران گیاهی بومی نواحی مختلف آسیا به ویژه جنوب غربی و جنوب اروپا است
ولی مرغوب‌ترین و بیشترین زعفران جهان در ایران تولید میشود که خراسان
رضوی و جنوبی دو قطب اصلی تولید زعفران ایران به شمار می‌روند.
زعفرانکاران خراسانی اما با مشکلات و معضلاتی مواجهند.
نیاز فوری فروش عاملی بر فروش زعفران به دلالان
محمدعلی حاجی‌پور یکی از زعفرانکارن روستاهای اطراف بیرجند در گفتگو با
مهر، با اشاره به اینکه صرفه اقتصادی کشت زعفران خوب است، اظهار داشت:
محصول زعفران با توجه به نیاز آبی کم یکی از محصولات مهم در مناطق کم آب به
شمار می رود.
وی نبود حمایت دولت از کشاورزان را عامل هدر رفتن دسترنج زعفرانکاران
دانست و گفت: متاسفانه زعفران محصولی است که نیاز فوری به فروش داشته و این
امر سبب می شود تا کشاورز محصول خود را به هر قیمتی به دلالان بفروشد.
قیمت زعفران در فصل برداشت افت می‌کند
شکفته یکی از فعالان تولید و فروش زعفران قاین نیز در گفتگو با مهر بیان
داشت: متاسفانه علی‌رغم گران شدن هزینههای جانبی تولید و برداشت، قیمت
زعفران در فصل برداشت افت می کند.
وی با بیان اینکه برداشت محصول زعفران در زمان کمی صورت می گیرد، افزود:
نیاز فوری به فروش و عدم توانایی مالی کشاورز برای پرداخت هزینه‌ها کارگر،
آبیاری، کوددهی، آماده‌سازی زمین و... سبب می شود تا کشاورز مزد واقعی زحمت
خود را دریافت نکند.
شکفته با اشاره به وجود دلالان فرصت جو در این بازه زمانی اظهار داشت:
کشاورزان اگر سرمایه کافی در اختیار داشتند قطعا می‌توانستند با فروش محصول
خود در ماه های آتی سود بیشتری ببرند که متاسفانه جیب پرپول دلالان همچنان
سود زحمت کشاورزان را می برد.
وی همچنین اظهار داشت: هرچند زعفران محصل با نیاز آبی کم است اما تامین آب با تانکر برای کشاورزان بسیار مشکل و هزینه بر است.
حاصل دسترنج کشاورز در جیب دلالان
حسن مصلحی نیز یکی دیگر از زعفرانکاران استان در گفتگو با مهر، گفت:
بالابودن هزینههای کارگری از مشکلات تولید این محصول استراتژی است.
وی افزود: هزینه های برداشت و بسته بندی نیز بسیار بالا بوده که در مجموع سبب افزایش قیمت تمام شده تولید میشود.
مصلحی با بیان اینکه برداشت و پاک کردن زعفران به صورت دستی هزینههای
زیادی را به تولیدکننده تحمیل می‌کند، اظهار داشت: بالا بودن هزینههای
جانبی سبب میشود تا زعفرانکاران محصول خود را به هر قیمتی به دلالان
بفروشند که در واقع حاصل دسترنج کشاورز به جیب دلالان می‌رود.
وی گفت: متاسفانه عدم دسترسی آسان به بازار فروش و کمبود صنایع فرآوری و
بسته بندی محصول زعفران در سطح استان علی رغم تولید فراوان از مشکلات جدی
کشاورزان به شمار می رود.
پیش بینی برداشت 50 تن زعفران در استان
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی از سطح 14 هزار و 262 هکتار از
اراضی بارور و غیربارور استان زیرکشت زعفران خبر داد و گفته بود: پیش بینی
می شود امسال حدود 50 تن زعفران به ارزش 213 میلیارد و 150 میلیون تومان
برداشت شود.
غلامرضا هادربادی زعفران خراسان جنوبی را یکی از محصولات ارگانیک کشور
دانست و اظهار داشت: سال گذشته در سطح اراضی زیرکشت زغفران استان 48 تن
زعفران به ارزش 136 میلیارد و 416 میلیون تومان برداشت شده است.
وی با بیان اینکه خشکسالی تاثیر زیادی بر میزان تولید زعفران در استان
داشته است، افزود: خشک شدن و کاهش دبی قنوات و همچنین کاهش کیفیت آب های
زیرزمینی سبب شده تا تولید زعفران به چهار کیلوگرم در هرهکتار برسد.
هادربادی با بیان اینکه کشاورزان زعفرانکار استان از گذشته از کودهای
حیوانی برای تغذیه محصول استفاده می کردند، گفت: این اقدام سبب شده تا
زعفران استان در زمره محصولات ارگانیک قرار بگیرد.
وی به فعال بودن پنج واحد صنعتی برای بسته بندی و فرآوری زعفران با ظرفیت
19 تن در استان اشاره کرد و ادامه داد: هفت واحد با ظرفیت 22 تن دارای
پروانه بهره برداری هستند.
هادربادی گفت: در راستای فرآیند بسته بندی و فرآوری زعفران در سطح استان
برای 17 واحد صنعتی با ظرفیت 62 تن پروانه تاسیس صادر شده است.
مسکوت ماندن طرح جامع زعفران
معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی نیز در گفتگو
مهر، از مسکوت ماندن طرح جامع زعفران باز هم به دلیل تأمین نشدن اعتبار
خبر داد و گفت: خراسان جنوبی دومین تولیدکننده زعفران ایران است.
محمدرضا اکبری به تدوین و ابلاغ استاندارد زعفران صادراتی توسط استان
اشاره کرد و گفت: خراسان جنوبی با حفظ جایگاه خود در بازار جهانی اقداماتی
را درباره جلوگیری از قاچاق پیاز زعفران، صادرات فله ای و ترویج صادرات در
بسته بندی استاندارد برداشته است.
وی ادامه داد: برنامه جامع بهبود زعفران ایران توسط سازمان‌های جهاد
کشاورزی خراسان های جنوبی و رضوی تدوین که به تصویب هیئت دولت نیز رسیده
اما همچان به دلایلی از جمله عدم وجود اعتبار اجرایی نشده است.
نبود برند اختصاصی زعفران استان را تهدید می کند
اکبری همچنین از نبود برند اختصاصی زعفران استان گله کرد و افزود: نداشتن
برند اختصاصی زعفران سبب شده تا زعفران خراسان جنوبی گاهی با برند سایر
کشورها در دنیا عرضه شود.
وی وجود رقبای جدید در امر تولید و عرضه زعفران را زنگ خطری برای زعفران خراسان جنوبی دانست.
اکبری تعداد زیاد بهره برداران و خرده مالکی و همچنین روش های سنتی تولید
زعفران را از مشکلات این محصول دانست و ادامه داد: میتوان با ترویج و
ارتقای دانش فنی و برداشت و فرآوری بهداشتی زعفران جایگاه زعفران را ارتقاء
داد.
وی از اختصاص سرمایه در گردش برای محصول زعفران خبر داد و گفت: اخیرا
سرمایه در گردش برای زعفرن ابلاغ شده که کشاورزان می‌توانند برای دریافت به
بانک کشاورزی مراجعه کنند.
اکبری نوسانات قیمت، وجود واسطه در فروش محصولات، نبود قیمت منطقی محصول و
نبود یا کمبود نقدینگی در اختیار زعفرانکاران را از جمله عواملی دانست که
کشاورزان را مجبور می کند تا برای خرید نهاده ها و یا آماده سازی زمین
برای سال بعد محصول را به قیمت پایین تر از قیمت منطقی به دلال ها
بفروشند.
به گفته وی وجود حلقه های واسطه‌گری در تجارت زعفران سبب شده تا عملا
عایدات کشاورز و زعفران کاران نصیب واسطه ها شود که برقراری ارتباط
مستقیم بازار با تولیدکننده در همه محصولات کشاورزی از جمله زعفران راه حل
مناسبی است.
سهم 100 میلیون دلاری خراسان جنوبی از صادرات زعفران
نائب رئیس شورای ملی زعفران ایران در گفتگو با مهر، گفت: با توجه به
نابسامانی در بازار داخلی و حضور سودجویان و دلالان راه اندازی بورس کالای
کشاورزی ضروری است که این بورس سبب کمک به کشاورز در کشف قیمت، ساماندهی
مدیریت بر بازار داخلی و تاثیرگذاری بهتر در بازار جهانی زعفران می شود.
محسن احتشام قاینات را قطب زعفران ایران و جهان دانست و افزود: از مجموع
270 تن زعفران در جهان، 250 تن به ارزش بیش از 800 میلیارد تومان در
کشورمان تولید می شود که 50 تن این میزان حاصل تلاش کشاورزان خراسان جنوبی
است.
وی از سهم 100 میلیون دلاری استان در صادرات زعفران خبر داد و اظهار داشت:
سالانه 135 تن زعفران به ارزش 270 میلیون دلار به بیش از 50 کشور جهان
صادر می شود که بنابر آمار بیش از 300 میلیون دلار ارزآوری دارد.
احتشام به اشتغالزایی بالای این محصول اشاره کرد و افزود: هم اکنون حدود
800 هزار کشاورز در خراسان بزرگ تنها در بخش کشت و تولید این محصول فعال
هستند.
وی با اشاره به اینکه به طور متوسط کشت هر هکتار زعفران در طول یک سال
زراعی 270 نفر روز، کار ایجاد می کند، گفت: در حال حاضر با توجه به سطح زیر
کشت 80 هزار هکتاری این محصول در منطقه خراسان رضوی و جنوبی سالانه بیش از
7.22 میلیون نفر روزکار ایجاد می شود.
رقبای جدید در کمین زعفران ایرانی
نایب رئیس شورای ملی زعفران ایران از حضور رقبای جدی برای زعفران ایران
خبر داد و ادامه داد: کشورهای چین، افغانستان و هند با استفاده از فناوری
نوین در کشت زعفران به دستاوردهای مهمی دست یافته اند و خود را به عنوان
رقیبی جدی در مقابل بازرگانان ایرانی معرفی میکنند.
به گفته وی افغان ها کشت زعفران را توسعه می‌دهند. چینی‌ها نیز با کشت
گلخانه ای زعفران تولید میکنند که این دو از رقبای جدی زعفران ایران به
شمار می‌روند.
وی با اشاره به اینکه مراکش و افغانستان با واردات زعفران از ایران آن را
به نام خودشان بسته بندی و سپس بازاریابی و به فروش می رسانند، افزود:
سیاست های این کشورها پرآوازه کردن افغان زعفران و موراکو زعفران است.
صادرات فله ای عامل فروش زعفران با برندهای خارجی
احتشام گفت: کشورهایی از جمله اسپانیا، امارت متحده، ایتالیا، چین،
فرانسه، انگلستان، استرالیا، سوئد، عربستان سعودی، کویت و بحرین بزرگ ترین
وارد کنندگان زعفران ایران به شمار می روند.
وی بیان داشت: متاسفانه هنوز بخش عظیمی از زعفران ایران، به صورت فله به
خارج صادر میشود که کشورهای اسپانیا و امارت با بسته‌بندی مناسب، زعفران
ایرانی را با نام و برند خودشان روانه بازارهای بین المللی می کنند.
به گفته وی میتوان با یک برنامه‌ریزی و بازاریابی مناسب تمام سود و
ارزآوری این محصول را نصیب تولیدکنندگان ایرانی کرد که این امر در بحث
برندسازی زعفران و زرشک می‌تواند انجام شود که راهکار آن مهارت از صنعت
زعفران است.
اسپانیایی‌ها سالانه 50 تن زعفران از ایران وارد می کنند
احتشام ادامه داد: اسپانیایی ها سالانه حداقل بیش از 50 تن زعفران وارد
میکنند و با عنوان برندهای خودشان در بازارهای آمریکایی به فروش
می‌رسانند.
به گفته وی شاید اسپانیا در 30 سال گذشته از تولیدکنندگان زعفران بوده
اما با گران شدن قیمت تمام شده، به علت بالا بودن دستمزدها و مسایل دیگر
امروزه تولیدشان به یک تن هم نمی رسد اما با تغییر استراتژی خود به
برندسازی روی آورده و سعی کردند برندهای خود را در جهان جا بیاندازند و از
آن پس به راحتی زعفران را با نام خودشان در جهان عجین کنند.
آنان با سرمایه‌‌گذاری تبلیغاتی زعفران ایران را به عنوان تامین کننده
محصولشان قرار دادند و با کاهش قیمت تمام شده، ارزش افزوده خوبی به دست
آوردند و زعفران ایران را به نام خودشان می فروشند.
برندسازی راه گشای پرآوازه کردن زعفران ایرانی
وی بر تبلیغات و برندسازی زعفران تاکید کرد و گفت: تقویت برندسازی به
تثبیت جایگاه زعفران ایران و پرآوازه کردن آن کمک زیادی می‌کند.
احتشام بر ساماندهی و مدیریت پنج فاکتور محصول، قیمت، کانال‌های توزیع،
بسته‌بندی و تبلیغات اشاره کرد و افزود: مدیریت این پنج فاکتور سبب تقویت
برند و برندسازی در سطح جهان میشود.
وی بیان داشت: زعفران محصول انحصاری کشور است و 96 درصد زعفران دنیا در ایران تولید می شود.
احتشام اظهار داشت: تبلیغات و معرفی محصول هزینه بر است که میتوان با
بهره‌مندی از حمایت‌های دولتی در مسیر تثبیت جایگاه زعفران ایرانی و همچنین
برندهای منطقه‌ای اقدام کرد.
وی به کاهش 10 تا 15 درصدی صادرات در چهار ماه ابتدای امسال خبر داد و
گفت: تعهداتی که گمرک از صادر کنندگان می‌گیرد و بازگشت ارز و... سبب شده
تا انگیزه برای صادرات کاهش یابد.
طرح ارتقای کیفی زعفران با جدیت دنبال شود
احتشام از اجرای طرح ارتقای کیفیت و شناسه تولید زعفران برای دومین سال
متوالی در 40 پایگاه فرآوری زعفران در خراسان جنوبی خبر داد و اظهار داشت:
این طرح در قالب 70 پایگاه فرآوری زعفران در استان های خراسان رضوی و جنوبی
اجرا می شود.
وی گفت: امروز خریداران زعفران ایران در بازارهای جهانی به اصالت محصول و
مبدا تولید توجه خاصی دارند که بر این اساس طرح ارتقای کیفی و شناسه زعفران
باید با جدیت دنبال شود.
احتشام در پاسخ به اینکه تولید زعفران علاوه بر فرامرزها در سطح کشور نیز
گسترش یافته است، افزود: با توجه به جایگاه یابی درست زعفران استان هیچ
نگرانی برای رقبای جدید وجود ندارد.
بسته بندی ادویه جات جایگزین فرآوری زعفران/نبود حمایت های دولتی فرآوری زعفران را غیرفعال کرد
نایب رئیس شورای ملی زعفران ایران با بیان اینکه به دلیل عدم حمایت دولت،
برخی از صنایع فرآوری زعفران در سطح استان به حالت نیمه فعال تبدیل شده
اند، افزود: متاسفانه بالا بودن نرخ سود بانکی و عدم حمایت های دولتی سبب
شد تا عدم سودآوری کار بحث فرآوری محصول در استان را از فعالیت بیاندازد.
احتشام با اشاره به خلاءهای موجود در استان بیان داشت: سرمایه گذاری بدون
حمایت سبب شد تا واحدهای فرآوری زعفران در استان به جای فرآوری این محصول
به بسته بندی ادویه جات روی آورند.
زعفران چاشنی و رنگ دهنده غذا بوده و موجب کاهش چربی و کلسترول خون
میشود. زعفران آرام بخش، اشتها آور، ضد اسپاسم، پیشگیری کننده از بیماری
های قلبی و سرطان، تقویت کننده حافظه و کاهش دهنده فشار خون، ضد افسردگی،
عامل پیشگیری از کاهش دید در سالخوردگی است.
از گیاه زعفران در درمان بیماری آسم، بیماری‌های پوستی، بیماری‌های چشم،
عفونت ادراری، یرقان، پیش انداختن قاعدگی، رفع نفخ شکم، درمان معده درد و
درمان کم خونی استفاده می شود. همچنین زعفران به هضم غذا کمک و تقویت کننده
معده است و به عنوان مسکن به ویژه در دردهای لثه کاربرد دارد.
مصارف متعدد، جایگاه ویژه این محصول در تغذیه و درمان و همچنین مساعد بودن
کشت سبب شده تا بسیاری از کشورها با تولید آن انحصاری بودن این محصول را
از کشور ایران بگیرند. زعفران خراسان جنوبی به دلیل کیفیت و مرغوبیت در
بازارهای جهانی شناخته شده و از جایگاه خاصی برخوردار است حال اگر کشورهای
دیگر بتوانند محصولی هم تراز با زعفران ایران تولید کنند چه آینده ای در
انتظار زعفران ایران است.
زعفران از مهمترین صادرات غیرنفتی کشورمان به شمار رفته و معیشت جمعیت
زیادی به رشته های سرخ زعفران گره خورده است که متاسفانه این محصول نیز
دستخوش ناملایماتی قرار گرفته و سبب شده تا زحمت کشان مزد زحمتشان را
دریافت نکنند. شاید بتوان وجود رقبای جدید، دلالان سیری ناپذیر، حسرت بسته
بندی شکیل و برندسازی مناسب و ... را از مشکلات این بخش برشمرد
