جمعه ۲۸ اسفند ۹۴
مهدی نوفرستی
به گفته صاحبنظران ،تاثیر و نقش مهم طبیعت در زندگی اجتماعی و اقتصادی انسان یکی از مهمترین دلایل وابستگی انسان به طبیعت است .
نوروز که در آغاز فصل بهار جشن گرفته می شود ، پیام آور نوشدگی سال ، باززایی طبیعت و زمان خروج انسان از عالم خمودگی و پیوستن به طبیعت و شروع حیات اجتماعی دوباره در جامعه است .
دگرگونی طبیعت در گردش سال و نقش آن در زندگی اجتماعی و اقتصادی مردم ، واکنشهایی نمادین در فرهنگ رفتاری مردم پدید آورده که در مجموعه ای از آیین ها ، آداب و رسوم به هنگام نوروز نمایان می شوند.
از آئین های برخاسته از سنت های رایج ، برخی هنوز در زندگی اجتماعی ، فرهنگی ، اقتصادی و در حیات دینی و مذهبی و رفتارهای معنوی مردم جامعه فعال باقی مانده و نقش و معنا دارند،و در انجام و تحکیم روابط میان افراد و گروه های اجتماعی کارساز و موثرند .
آئین های نوروزی از دسته رفتارهای فرهنگی هستند که برخی از آنها هنوز در جامعه کنونی ایران باز مانده و کم و بیش کار کرد و نقش کارآمد و سودمند خود را میان گروه هایی از مردم حفظ کرده اند .
ماندگاری هزاران ساله و بدون گسستگی نوروز ، این آئین پر شکوه را به یکی از مهمترین عناصر هویت مشترک فرهنگی و ارجمندترین میراث معنوی در بین فارسی زبانان تبدیل کرده است . مراسم بزرگداشت این جشن همگانی در خراسان جنوبی رنگ و بو و حال و فضای مخصوص به خود را دارد که در پنج بخش آیین های پیش از نوروز ، مراسم سال تحویل ، آیین های پس از سال تحویل و بازی ها و باورهای نوروزی تجلی یافته است .
عمده ترین آیین های پیش از نوروز در خراسان جنوبی عبارتند از : دوخت ودوزِ ِسرْسالی ، سَمَنو پزان ، کاشتن سرسَوزی ، پخت نان شیرینی (زنجفیلی، نان پنجره، نان لوله، کشمشی، کَلُمبه ، کلّه کنجد و کَلّه کنو) ، وَاْزدن ِ نان ، روشن کردن چراغ خانه ی مردگان ، کوزه شکستن ، خانه تکانی ، علفه و ... مراسم سال تحویل و پس از آن : گستراندن سفره هفت سین ، زیارت اهل قبور ، عیدی دادن ، عید دیدنا ، شوربا پزان ، سیزده بدر و ...